Embriyo Değerlendirmesi (Embriyo Gradeleme) Nasıl Yapılır?

EMBRİYO DEĞERLENDİRMESİ (EMBRİYO GRADELEME) NASIL YAPILIR?

IVF tedavilerinde embriyologlar oositin toplanmasından yani 0. günden  başlayarak embriyonun 6. gün gelişimine kadar olan süre içerisinde hergün belli kriterler yönünden  sınıflandırmalar yaparlar. Burada temel amaç gebelik şansı en yüksek olduğu düşünülen, gelişim potansiyeli en yüksek embriyoya ulaşmaktır.

0.GÜN DEĞERLENDİRME NASIL YAPILIR?

Oosit (yumurta) toplama işleminin olduğu gün  0. gün olarak kabul edilir. Bugün yapılan işlemleri şöyle sıralayabiliriz: Oositler toplanır ortalama 3 saat laboratuvar ortamında özel cihazlarda dinlendirilir. Denudasyon (ayıklama) ile etrafındaki hücrelerden arındırılır ve  olgunluklarına göre sınıflandırılır, olgun olan her bir oosite bir sperm hücresinin yerleştirilmesi yani mikroenjeksiyon işlemi yapılır.

HANGİ OOSİTLERE MİKROENJEKSİYON YAPILABİLİR?  

Dölleme işleminin yapılabilmesi için yumurta hücrelerinin olgun MII (metafaz II oosit) olması yani mayoz bölünmenin 2. fazına gelmiş olması gerekir.

OOSİTLERİN OLGUNLUKLARI NASIL BELİRLENİR?

GV (GERMİNAL VEZİKÜL) OOSİTLER: Bu oositler henüz mayoz bölünmeye başlamamış olan olgun olmayan yumurta hücreleridir. Bu hücrelere dölleme işlemi yapılamaz.

MI (METAFAZ I ) OOSİTLER: Mayoz bölünmenin I.fazında duraklamış olan henüz olgunlaşmamış oositlerdir. Yeterince olgun olmasalarda uygun koşullarda 4 saat kadar bekletilerek olgunlaşmaları sağlanabilir ve döllendirilebilirler.

MII (METAFAZ II) OOSİTLER: Mayoz bölünmenin II. fazındaki döllenmeye hazır olgun oositlerdir.

                      GV OOSİT                              MI OOSİT                                MII OOSİT

OOSİTLERİN İYİ ORTA VE ZAYIF KALİTELİ OLDUĞU NASIL BELİRLENİR?

İYİ KALİTEDE OOSİTLER:

• Şeffaf sitoplazma ve normal şekle sahip

• Tek ve sınırları düzgün kutup cisimciği(polar body)

• Şeffaf ve normal kalınlıkta dış tabaka(zona pellucida)

ORTA KALİTEDE OOSİTLER:

• Hafif granule sitoplazma ve/veya bozulmuş şekil

• Parçalı ve anormal morrfolojide kutup cisimciği

• Hafif pigmentasyonlu şekil bozukluğu olan dış tabaka

• Sitoplazmik bodyler

• Perivitellin alanda (oosit zarı ve dıştabaka arası alan) debriler

ZAYIF KALİTEDE OOSİTLER:

• Koyu/granuler/şekli bozulmuş sitoplazma

• Parçalı ve anormal morfolojide kutup cisimciği

• Pigmentasyonlu/kalın zona

• Vakuoller

• Perivitellin debriler

I. GÜN FERTİLİZASYON (DÖLLENME) KONTROLÜ NASIL YAPILIR?

İnseminasyon sonrası 16-22. saatte döllenme varlığı görülebilmektedir. Döllenme temelde bir adet spermden gelen çekirdek ile oositten gelen çekirdeğin  birleşmesidir. Normal bir döllenme için dişi ve erkekten gelen toplam iki pronukleus ve iki kutup cisimciğinin varlığını görmek gerekir. Bir pronukleus varlığı yada ikiden fazla pronukleus varlığı anormal döllenme olarak adlandırılır.

Bu gelişim evresinde değerlendirme kriterleri:

• Pronukleusların sayısı,boyutu ve pozisyonu

• Öncül çekirdekçik cisimlerinin (NPB) sayısı,dağılımı ve boyutları

• Kutup cisimciklerinin sayısı yerleşimi

Normal döllenmiş oosit (2PN ve 2 Kutup cisimciği)

II-III. GÜN EMBRİYO DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR?

Gelişimin ikinci gününde yaklaşık 22-25. saatte tek hücreli zigot bölünerek  iki aşamaya gelir. 42-44. saatte dört hücreli embriyoya dönüşür. 3.günde embriyo bölünmeye devam eder. 66-68. saatte 6 - 8 hücreli aşamaya gelir. Erken bölünme evresi dediğimiz bu dönemde embriyoları bazı kriterlere göre sınıflandırmaktayız.

• İyi kalitede embriyo:Şeffaf sitoplazmalı birbiriyle eşit büyüklükte hücreleri olan

• Orta kalitede embriyo: sitoplazmik düzensizlikleri olan ve/ veya hücre boyutları birbirinden hafif farklı olan

• Zayıf kaliteli embriyo: hücre boyutları birbirinden anlamlı farklı ve/veya granuler yada koyu sitoplazması olan

Hücreler bölünürken bir miktar sitoplazma artığı hücrede birikebilir. Fragmantasyon adını verdiğimiz bu yapıların embriyodaki oranları ve konumları embriyo kalitesine yönelik değerlendirmede önemlidir.

• 1.kalite embriyo: fragmantasyon yok

• 2.kalite embriyo: 10%'den daha az fragmantasyon

• 3. kalite embriyo:10-35 % fragmantasyon

• 4.kalite embriyo: 35 %' den daha fazla fragmantasyon

Embriyo kalitesinde belirtilen parametreler yönünden erken evrede gözlenen düşüş ileri evre gelişimin durmasına yada gelişimin kötü devam etmesine neden olur.

2. gün 1.kalite embriyo  (4 hücreli)         3. gün 1.kalite embriyo (8 hücreli)

2.gün 3.kalite embriyo                                           3.gün 2 ve 3. kalitede embriyolar

IV. GÜN EMBRİYO DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR?

Döllenmeyi takip eden 96. saatte embriyo artık 16-20 hücreden oluşan çok hücreli, hücre sınırları artık yok olmaya başlamış kompakt bir yapı haline gelir.

4. gün 2. kalite embriyo (Morula)       4. gün yarıklanma gösteren 1. kalite embriyo

V/VI.GÜN EMBRİYO  NASIL DEĞERLENDİRİLİR?

5 ve 6 gün seviyesine gelen embriyo ortalama 100 adet hücre içeren farklilaşmış iki hücre tabakasına sahip blastosist adını verdiğimiz aşamadadır. Bu iki farklı hücre tabakasında iç hücre kitlesi (ICM) bebeği meydana getiren kısımdır. Dış hücre kitlesi (trofektoderm) ise plasentayı oluşturur. Bu aşamada embriyonun kalitesini iç ve dış hücre kitlelerinin özellikleri ve embriyonun genişlemesi belirler. Buna göre blastosistler  şöyle sınıflandırılır:

EMBRİYONUN İÇ BOŞLUĞUNUN ( BLASTOSÖL) GENİŞLEMESİNE GÖRE:

SKOR 1:   Embriyoda yarıklanmanın başlaması. Blastosöl (iç boşluk) hücre hacminin yarısından küçük

SKOR 2: Blastosöl hücre hacminin yarısından fazla

SKOR 3: Blastosöl hacmi embriyonun hacmini kaplamış

SKOR 4: Blastosöl hacmi embriyonun hacminden büyük ve dış zar iyice incelmiş

SKOR 5: Dış zar kırılır ve embriyo tomucuklanmaya başlar

SKOR 6: Embriyo dış zardan tamamen ayrılır.

İÇ HÜCRE KİTLESİNE (ICM) GÖRE SINIFLAMA:

A: Sıkı paketlenmiş çok sayıda hücre içeren

B:Gevşek paketlenmiş ama çok sayıda hücre içeren

C:Gevşek ve çok az sayıda hücre içeren

DIŞ HÜCRE KİTLESİNE (TROFEKTODERM) GÖRE SINIFLAMA:

A:Birbirine sıkı bağlı, düzgün sıralanmış çok sayıda hücre içeren

B:Birbirine gevşek bağlı az sayıda hücre içeren

C:Düzensiz sıralanmış gevşek bağlı büyük hücreler içeren

5.gün 5AA embriyo                                                 6. gün 6AA embriyo