Tüp Bebek Tedavisi (InVitro Fertilizasyon – IVF)

Tüp Bebek Yöntemi ile ilk gebelik 1976 yılında sağlanmış olup dış gebelikle sonuçlanmıştır. Ardından Tüp Bebek ile dünyaya gelen ilk sağlıklı gebelik 1978 yılında sağlanmıştır. Gün geçtikçe teknolojinin gelişmesi ile tüp bebek tedavileri de adeta çığır atlamıştır. Genetik bilimindeki  büyük gelişmeler ile beraber ileri teknolojiler ve bilimsel çalışmalar embriyoların ayıklanması sağlıklı embriyo seçimi tek gen hastalıklarının ayırt edilmesi gibi birçok yöntemi de beraberinde getirmiştir.

Tüp Bebek Tedavisi gebelik elde edilene kadar, kadının yumurtasının erkek spermi ile başarılı bir şekilde bir araya getirilip döllendikten sonra anne rahimine yerleştirilmesi işlemidir. Döllenen yumurtaların gelişimi laboratuvarlarımızdaki özel besiyerlerinde sağlanır ve embriyolar geliştirilir. Gelişen embriyolar kaliteleri açısından derecelendirilir ve çok hücreli aşamada ya da blastosist denen aşamada anne rahimine ultrasonografi eşliğinde yerleştirilir. Yumurtalıkların uyarılması ve izlenmesi, yumurta toplama ve embriyo transferi dahil olmak üzere tüm Tüp Bebek işlemleri gelişmiş Tüp Bebek klinik ve laboratuvarlarında gerçekleştirilmektedir.

Tüp Bebek Tedavisinin Basamakları Nelerdir?

İlk Muayene

İlk vizitte hekimlerimizden biriyle tanışıp ilk görüşmeniz gerçekleşir. Tıbbi geçmişiniz ve varsa daha önce yapılmış tüm testleriniz değerlendirilir, tanı için muayene gerçekleştirilir ve sizin için özel Tüp Bebek Tedavisi planı yapılır. Bu aşamada finans bölümü ile görüşüp kendinize en uygun seçenekler hakkında bilgi alabilirsiniz. Ayrıca SGK için gerekli şartları ve evrak listesini temin edebilirsiniz.

Tedavi Öncesi Hazırlık

Kadında ultrasonografi ile antral folikül sayısı (yumurta yaşı, yumurta sayısı) ölçümü ve yumurta rezervi ile rahimin yapısı değerlendirilir, adetin gününden bağımsız olarak gerekli hormon testleri (TSH, PRL ve ihtiyaç halinde AMH), erkekte sperm testi (spermiogram) bakılır. Ayrıca hem erkek hem kadında seroloji dediğimiz Hepatit B ve C (HbsAg, Anti HCV) ve HIV testleri istenir. Bunlara göre size uygun tedavi protokolü saptanır. 

İlk değerlendirme için adetle birlikte muayeneye gelmek ya da illa adetle beraber test yaptırmak zorunda değilsiniz. Günümüzde adet dışı yapılabilen ultrasonografi, AMH gibi değerlendirme ve test yapma imkanları bulunduğundan herhangi bir günde görüşme ve muayeneye gelebilirsiniz. Sadece hemen hemen tüm tedaviler adetin 2 yada 3. günü başladığından adet görür görmez bize ulaşmalı ve tedaviye başlamak üzere randevu almalısınız. Adet gördüğünüzde hemşire ve asistanlarımıza ulaştığınızda size uygun gün ve saat mutlaka oluşturulacaktır.

Doğum Kontrol Haplarının Başlanması

Bazı durumlarda özellikle şehir dışı yada yurtdışından gelecek hastalarda yumurtalık kisti gibi nedenlerle tedaviyi engelleyebilecek durumların yaşanma ihtimalini azaltmak için Tüp Bebek Tedavisi öncesi 2-5 hafta doğum kontrol hapı kullanılabilmektedir. İlk görüşme yada online değerlendirme sonrası bu seçenek sizin için uygunsa asistanlarımız size ilaç kullanımı hakkında bilgi vereceklerdir.

Yumurtlama Tedavisi 

Bir Tüp Bebek tedavisi ultrasonografi ve yumurtalık uyarılması (ovaryan stimülasyonu) ile başlar. Adetin 2 yada 3. Günü tedavinin ilk ultrasonografik incelemesi yapılır. Ultrasonografik muayene ideal olarak vajinal yoldan yapılmalıdır. Her zaman vajinal ultrasonografi yumurtalıklar ve rahim hakkında daha net ve daha doğru sonuç verir. Karından (abdominal) yapılan ultrasonografi ile rahim ve yumurtalıklar net görülemeyebilmektedir. İlk muayenede yumurtalıklar değerlendirilir, herhangi bir yumurtalık kisti, yumurta kisti, çatlamamış yumurta, rest folikül dediğimiz önceki aydan kalan herhangi bir artık yumurta olup olmadığı kontrol edilir. Şayet yumurtalıklarınızda bunlardan biri varsa tedaviniz bir sonraki aya ertelenebilir, çünkü bunların varlığında o yumurtalıktan gelişen yumurta sayısı azalabilir buda tedavinizin verimsiz olmasına neden olabilir. 

Yumurtlama Takibi

Eğer yumurtalıklar temiz ise yumurta çoğaltıcı ve yumurta büyütücü FSH  (Gonal F) yada HMG (Merional) iğneleri kullanılmaya başlanır. Uzman hekiminiz size en uygun doz ve en uygun ilacı seçer. Sizin için belirlenen ilaç hemşirelerimiz tarafından sizlere detaylıca tarif edilir. Tüp Bebek tedavisinde kullanılan tüm ilaçlar hasta dostu ilaçlar olup, hastanın kendi kendine yapabileceği ilaçlardır. Bu nedenle oldukça basit kullanımları vardır. Uzman hemşirelerimiz ilaçların nasıl kullanılacağı konusunda sizlere detaylı bilgi aktararak enjeksiyonları kendiniz yapabilmeniz için gerekli eğitimi sabırla vereceklerdir. İlk muayene sonrası sizlere 4-5 günlük tedavi planı yapılacak ve sonrasında yumurtlama takibi için ikinci randevunuz oluşturulacaktır. İkinci randevunuzda tekrar vajinal ultrasonografi yapılarak folikül (yumurta kesesi) dediğimiz yumurta gelişiminiz bakılarak kaç yumurta (folikül) geliştiği, kaç mm büyüklüğünde oldukları ölçülür. Yumurtalar belli büyüklüğe geldiğinde gelişen yumurtaların erkenden çatlamaması için uygun çatlatma engelleyici iğneler (Cetrotide) başlanır. Bundan sonra artık günde iki iğneniz olacaktır. Biri yumurta büyütmek diğeri ise büyüyen yumurtanın çatlamasını engellemek içindir. İkinci ultrasonografi muayenesinden sonra genellikle (her hasta bu standarta uymayabilir) yumurta toplama gününün belirleneceği üçüncü muayene randevusu oluşturulur.

Yumurta Olgunlaştırma (Çatlatma)

Üçüncü yumurtlama takibi ultrasonografisinde artık yumurtalar (foliküller) olgunlaşma büyüklüğüne gelmiştir. Bu enjeksiyonların yapıldığı süreç kişiden kişiye değişmekle beraber genellikle 8-10 gün arasında sürmektedir. Bu son yumurta ölçümünde toplamda ortalama 3 adet 17 mm büyüklüğüne ulaşmış yumurta (folikül) varsa çatlatma iğnesi olan hCG (Ovitrelle, Choriomon) uygulaması planlanır. Bu iğne tedavinin en önemli aşamalarından biridir. Bu iğneyi yaptıktan 34-36 saat sonra yumurta toplama işlemi planlanmak zorundadır, aksi halde gelişen yumurtalar toplanamadan çatlayıp kaybolur ve tüm emekler boşa gidebilir. Bu nedenle hekiminiz ve hemşireniz size bu iğnelerin saatinin çok çok hassas olduğunu defalarca üstüne basa basa anlatacaklardır. Bu iğnenin yanlış yapılmaması için tüm önlemler alınacaktır. İğneyi nasıl kullancağınız sizlere yine uzman hemşirelerimiz tarafından eğitim verilerek öğretilecektir.

Yumurta Toplama ve Tüp Bebek Laboratuvarı

Çatlatma iğnesi yapıldıktan 34-36 saat sonra tüp bebek ameliyathanesinde sedasyon (hafif genel anestezi) eşliğinde hasta uyurken ağrısız bir şekilde vajinal yoldan ultrasonografi eşliğinde yumurtalıklara bir iğne aracılığı ile girilerek yumurtalar toplanır. Her bir folikül (yumurta kesesi) içinde sadece bir yumurta bulunur. Bu yüzden hiçbirinin ziyan olmaması için büyük bir titizlikle toplama işlemi yapılır. Toplanan her tüp anında mikroskop altında incelenir, yumurta alınmamış ise tekrar yıkama işlemi yapılarak yumurtanın geldiğinden emin olunur. Yumurta toplama işlemi genellikle 15-20 dakika sürmektedir. Bütün yumurtalar toplandıktan sonra hastamız istirahat için servise alınır. 2-3 saatlik istirahat sonrası iyice anestezi etkisi kaybolduktan sonra yemek yedirilir, genel durumu iyi olan hastalara bu aşamadan sonraki yapılacaklar anlatılarak taburcu edilir. Yumurta toplama işlemi sırasında çok nadirde olsa barsak, mesane, damar yaralanmaları olabilmektedir. Enfeksiyon ise çok nadirdir. Çok az vajinal kanama olabilmektedir.

Toplanan yumurtalar temizlenerek inkübatör denen cihazlarda bekletilir ve aynı gün erkek eşten alınan spermler ile bir araya getirilerek döllendirilir. Döllendirme ya geleneksel tüp bebek işleminde olduğu gibi bir yumurta etrafına sperm örneği konularak spermin yumurtayı kendi kendine döllemesi beklenir ya da ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi ile canlı sperm hücresi direk yumurtanın içine enjekte edilerek döllendirilir.

Döllenme 

Mikroenjeksiyon uygulamasını takip eden 16. saatte yapılan gözlemde erkek ve dişiden gelen çekirdek yapıları görülmelidir. Sağlıklı bir döllenme için iki çekirdek yapısı olmalıdır. Çekirdek yapısının görülmemesi döllenmenin olmadığını 1 yada 3 tane olması döllenmenin anormal gerçekleştiğini gösterir.

Embriyo yada 5. Gün Blastosist Transferi

Bu aşamadan sonra embriyolar özel besiyeri ve özel cihazlar içerisinde büyütülüp geliştirilirler. Döllenen bir yumurta yaklaşık 20 saat sonra ilk bölünmeye başlayarak 2 hücreli embriyoyu oluşturur. Bu dönemden itibaren embriyoları belirli kriterlere göre değerlendiririz. Blastomerlerin (Embriyo içindeki hücreler) şekli ve boyutu, Blastomerler arası fragmantasyon derecesi, Blastomerlerdeki çekirdek sayısı, Sitoplazmik görünüm ve erken kompaktlaşma gibi parametreler dikkate alınarak yapılır. 3. gün embriyo 8 hücreli aşamaya, 5. gün ise sayılamayacak kadar çok hücresi olan gelişmiş blastosist denen bir embriyoya dönüşür.  Transfer genellikle 3 yada 5. gün yapılır. Buna embriyo kalitesi ve hastaya göre değerlendirilerek karar verilir. Her hasta için uygun şartlar farklıdır. Hekiminiz ve Embriyoloğunuz sizin için en doğru kararı verecektir. 

Bütün bu laboratuvar gelişim aşamaları boyunca embriyologlarımız tarafından aranarak embriyolarınız hakkında bilgi sahibi olmanız sağlanır. Transfer günü kararı verildiğinde size uygun gün ve saat verilerek transfere gelmeniz söylenecektir.

Embriyo transferine gelirken mesanenizin dolu olması istenecektir bu yüzden de bol su için ve idrarınızı yapmayın sıkışık olun denecektir. Bunun amacı mesane dolu iken ultrasonografi ile rahim iyi görüntülenmekte ve ultrasonografi eşliğinde yapılan embriyo transfer işlemi çok daha iyi olmaktadır. Embriyo yerleştirme (transfer) işlemi anestezi olmadan yapılmaktadır. Ağrısız bir işlem olup hassas bir şekilde yapılmalıdır, embriyonun rahim içine zarar vermeden yerleştirlmesi oldukça önemlidir. Bu aşama tecrübeli ellerde yapıldığında gebelik şansı artmaktadır. 

Transfer edilen embriyo sayısı hastalarımızın en çok merak ettiği konudur. Transfer edilen embriyo sayısı öncelikle yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiştir. Bunun dışında hastanın geçmişi, daha önce gebeliğinin olup olmadığı, önceki tedavi sonuçları, embriyo kaliteleri gibi bir çok kritere bağlı olarak değişmektedir. Yönetmeliğe göre 35 yaşın altındaki bayanlara ilk iki deneme de sadece tek embriyo transferi yapılmak zorundadır. 35 yaşın üzerindeki bayanlarda yada daha önce 2 kez başarısız tüp bebek tedavisi olanlara 2 embriyo transferi yapılabilmektedir. Bunun amacı çoğul gebelik olmasını engellemektir. Çoğul gebeliklerin komplikasyonları, düşük, erken doğum gibi riskleri çok daha fazla olduğundan çoğul gebelik istenmeyen bir durumdur. Tüp Bebek tedavisinin amacı sadece gebe kalmanız değil, sağlıklı çocuk sahibi olmanızdır.

Embriyo Traşlama (Assisted Hatching)

Tüp bebek tedavilerinde iyi kalitede embriyolar elde edilip transfer edildiği halde gebelik gerçekleşmeyebilir. Bunun nedenlerinden biri embriyonun etrafını çevreleyen zarın yırtılmaması ve embriyonun rahime tutunamamasıdır. Bu amaçla transfer öncesi 2,3 ve 4. gün embriyolarında zar inceltme ya da tamamen açma yöntemi uygulanmaktayız. İşlem mekanik, asit solüsyon ve lazer olmak üzere 3 farklı yolla yapılabilir. Uygulanabilirliği kolay ve az zaman alması nedeniyle lazer yöntemi tercih ediyoruz.

Kalan Embriyoların Dondurulması (Vitrifikasyon)

Embriyo Transfer sonrası artan embriyolar günümüzde vitrifikasyon denen başarılı bir teknikle dondurulmaktadır. Bunun amacı şayet ilk tedavide gebelik elde edilemezse ya da ikinci kez gebelik istenirse bütün bu uzun uğraşlar ve zahmetlerden geçmeden direk sadece embriyo transferi yaparak kolay yoldan gebelik şansını yakalamaktır.

Gebelik Testi

Embriyo transferinden ortalama 12 gün sonra kanda gebelik testi (beta hCG) bakılarak gebeliğin olup olmadığı bakılır. Şayet gebelik testi pozitif gelirse 48 saat sonra tekrarlanır. Gebelik testinin kan değeri 48 saatte 2 kat artış gösteriyorsa 2 hafta sonrasına ilk ultrasonografi için randevunuz oluşturulur.